prowadzenie Hanna Kossowska i Etel Szyc

22.09, godz. 16.00

targowisko Falenica

Na żadnym żydowskim jarmarku nie może zabraknąć potraw, które dziś nie są może już tak łatwe do rozpoznania, ale zapewniamy, że tak jak nasz czulent, są po prostu palce lizać, żeby nie powiedzieć niebo w gębie…

Kuchnia Żydów polskich to niezwykła podróż przez smaki i aromaty, które same w sobie zdają się opowiadać historie kultury żydowskiej, towarzysząc jej od najdawniejszych czasów. Wciąż jeszcze dla wielu osób tajemnicze dania takie jak nasz tytułowy czulent przypominają o świecie, który nie tak wcale dawno toczył się swoim codziennym rytmem między karczmą, jatką, synagogą i zaciszną kuchnią domową, w której do rosołu gospodynie podawały kulki z macy. Cebula, dużo pietruszki, marchew, wątróbka i świeża ryba (byle nie węgorz – który z racji braku łusek uznany jest za pożywienie niekoszerne), garść korzeni z dalekich krain i sporo masła – tych i wielu innych ingrediencji nie mogło zabraknąć w porządnej aszkenazyjskiej kuchni żydowskiej.

Obie kuchnie – polska i żydowska – przez lata nieustannie się mieszały. Znane i lubiane dziś placki ziemniaczane, czy też popularne gołąbki (żydowskie holiszkies) swój początek wzięły właśnie z kuchni żydowskiej.

Zapraszamy Was na pokaz kulinarny i lekcję gotowania po żydowsku! Jeśli kiedykolwiek próbowaliście czulentu, to zapewne wiecie, że warto nauczyć się go przygotowywać, a jeśli jeszcze nie mieliście ku temu okazji, zapraszamy.

Podczas naszego żydowskiego jarmarku będziecie mieli okazję poznać jeden z najlepiej chronionym przepisów kuchni żydowskich gospodyń.

Gospodyniami, pachnącego przyprawami pokazu kulinarnego będą Hanka Kossowska, edukatorka i malarka i Etel Szyc, dyrektor festiwalu Sztetl Falenica.

teatrzyk marionetkowy dla dzieci w wykonaniu Teatru Pinezka z Gdańska

22.09, godz. 13.00

Skwer Nauczycieli Tajnego Nauczania przy parkingu „Kulturoteki”

Teatr Pinezka z Gdańska to mistrzowie światowej rozrywki! Od 1980 roku bawią widzów na całym świecie, oferując wybuchową mieszankę pantomimy, marionetek, tańca, żonglerki, szczudeł i improwizacji z publicznością. Ich spektakle łączą magię teatru i cyrku, tworząc pełne humoru widowisko, które gwarantuje świetną zabawę dla widza w każdym wieku.

Purim jest radosnym świętem żydowskim, podczas którego wszyscy się przebierają, to święto zabawy, ale także pamięci o niedobrym Hamanie i jego czynach. „Purim Show Clowna Pinezki” to spektakl, który nawiązuje do historii z księgi Estery, która  wykorzystała swoją mądrość do walki z Hamanem, pragnącym zniszczenia narodu żydowskiego. Spektakl jest celebracją muzyki żydowskiej, tradycji B’Simha – czyli aktywnego bycia radosnym i szczęśliwym bez względu na okoliczności. Błazen zawsze się śmieje, ponieważ musi zabawiać rodzinę królewską lub lud, używając różnych teatralnych i cyrkowych narzędzi, tj. szczudła i maski. Śmiech i „czas na szpil” to dwa najważniejsze filary spektaklu.

Występują:

Przemysław Grządziela – tancerz, aktor mim, lalkarz, reżyser, choreograf. Tańczył jako solista baletu w Operze Bydgoskiej, Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu pod dyrekcją Conrada Drzewieckiego, a następnie Ewy Wycichowskiej, Wrocławskim Teatrze Pantomimy Henryka Tomaszewskiego, Operetce Wrocławskiej i Teatrze Wielkim w Poznaniu oraz Operze Bałtyckiej w Gdańsku. Od 20 lat tańczy gościnnie w Phoenix Ballet w USA. Wykładał pantomimę na Akademii Teatralnej na Wydziale Lalkowym w Białymstoku. Równolegle do zawodowej pracy tancerza, od 44 lat jest dyrektorem Teatru Pinezka.

Tea Dekun – tancerka, plastyczka, filolożka języka angielskiego i magister biologii.

Teatr Pinezka reprezentuje kulturę polską na całym świecie. Dwukrotnie występował w Kennedy Center w Washington DC, na Expo’92 w Sewilli, Expo 2000 w Hanowerze oraz na Qatar World Cup 2022. Zespół był zapraszany i nagradzany na największych festiwalach teatralnych na świecie, m.in. w USA, Chinach, Japonii, Tunezji, Jordanii, Egipcie, Ekwadorze, Meksyku, Katarze, Arabii Saudyjskiej, Rosji, Ukrainie oraz w niemal całej Europie.

zagrają: Mirosław Kuźniak – skrzypce i Marcin Maroszek – akordeon

22.09, godz. 11.00 – 12.30

Targowisko Falenica

Po raz pierwszy od ponad 80. lat targowisko w Falenicy nie tylko cofnie się w czasie, ale zaprosi także w świat niezwykłych melodii i rytmów muzyki klezmerskiej, mającej swoje początki w muzyce obrzędowej, która pod koniec XVIII w. na dobre weszła w nurt muzyki rozrywkowej.

Ten najbardziej obecnie rozpoznawalny nurt muzyki żydowskiej – którego przedstawicielami są takie gwiazdy, jak krakowski zespół Kroke (występujący na naszym tegorocznym Festiwalu) czy amerykański klarnecista David Krakauer, ma nie tylko hipnotyzujące, ale i jednocześnie silnie pobudzające działanie – przyjdźcie i przekonajcie się o tym sami!

Klezmerskie dźwięki po Falenicy roztaczać będą:

Marcin Maroszek – akordeon

Mirosław Kuźniak – skrzypce

zapraszamy na targ staroci, kramy z jedzeniem oraz liczne atrakcje muzyczne i kulinarne

22 września, godz. 10.00 – 18.00

targowisko w Falenicy

W tym roku podczas Sztetl Falenica – Festiwalu Kultury Żydowskiej Linii Otwockiej nie możecie przegapić całodziennego, niedzielnego jarmarku żydowskiego na targowisku w Falenicy. Przyjdźcie posmakować specjałów, którymi zajadała się przedwojenna linia otwocka. Pobuszujcie na straganach z pamiątkami, ceramiką, sztuką i wyrobami wszelkich rzemiosł. W naszym wehikule czasu w świat dawnych mieszkańców Falenicy pomoże nam się przenieść duet klezmerski, teatrzyk marionetkowy oraz koncert na scenie letniej Kulturoteki w Falenicy. 

Mowa o „Szalom Falenic”, koncercie przygotowanym na zakończenie naszego jarmarku. Muzycy z zespołu BUM BUM ORKeSTAR nie bez powodu grają z Kayah, czy z uznawanym za jednego z najlepszych kantorów świata Yakovem Lemmerem. Podczas występu usłyszycie ich najlepsze aranżacje czerpiące pełnymi garściami z muzyki bałkańskiej, polskiej i klezmerskiej. Zapewniamy dużą dawkę pozytywnych emocji!

Jakby tego było mało – Teatr Pinezka z Gdańska specjalnie dla naszych najmłodszych widzów wystawi podczas jarmarku przedstawienie Purim Show Clowna Pinezki.

A jeśli chcecie się dowiedzieć czegoś o pachnącej żydowskiej kuchni, a może nawet nauczyć gotować jedno z jej popisowych dań, to zapraszamy Was na pokaz kulinarny połączony z degustacją najlepszego na tej półkuli czulentu, który ugotują i o którym opowiedzą – Hanna Kossowska edukatorka, malarka i Etel Szyc – dyrektor Festiwalu Sztetl Falenica.

oprawa muzyczna: Czesława, Zofia i Henryk Rajfer, prowadzenie Etel Szyc  

21.09, godz. 19.00

Restauracja Letnisko w Falenicy

Po sobotnim zachodzie słońca żegnamy szabat, recytujemy błogosławieństwa na wino, na zioła pachnące oraz na płomień świecy. Tak rozpoczyna się ceremonia hawdali – rozdzielenia dnia świętego od dnia powszedniego.

Melawe Malka czyli pożegnanie, „odprowadzenie Królowej”, to lekki posiłek spożywany tradycyjnie po zakończeniu szabatu, któremu akompaniują pieśni o proroku Eliaszu, opowieści o prawych ludziach, a nierzadko także tańce. Zwyczaj ten, którego wprowadzenie przypisuje się królowi Dawidowi, do dziś pielęgnowany jest w szczególności przez społeczność chasydów.

W świat hawdali i uroczystej Czwartej Uczty, pełnej pieśni i celebracji zakończenia szabatu wprowadzi gości dyrektor Sztetl Falenica Etel Szyc, której towarzyszyć będą piosenkarki siostry Zofia i Czesława Rajfer z aktorem Teatru Żydowskiego w Warszawie, a prywatnie bratem wokalistek, Henrykiem Rajferem.

Urodzone w Polsce bliźniaczki – Czesława i Zofia Rajfer – swoją karierę artystyczną rozpoczęły w wieku 15 lat w Katowicach. Artystki przez wiele lat związane były m.in. z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk” oraz Teatrem Żydowskim w Warszawie. Występowały także jako solistki Cygańskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Roma”. Artystki od 1990 r. mieszkają w Izraelu. Występują w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji, Grecji, Niemczech i we Włoszech.

Jedne z najpopularniejszych wokalistek wykonujących piosenki żydowskie, w swoim bogatym repertuarze mają utwory w języku jidysz, hebrajskim, cygańskim, rosyjskim oraz polskim. Reprezentowały Izrael w konkursie Eurowizji, a o ich klasie może zaświadczyć występ w Paryskiej „Olimpii”. Nagrały wiele programów rozrywkowych dla telewizji izraelskiej oraz polskiej.
Znane z dużego temperamentu scenicznego piosenkarki zaprezentują podczas swojego koncertu klasyki żydowskiej piosenki, m.in.: „Baj mir bistu szejn”, „Mein yiddishe mame” czy „Lechaim”.

Henryk Rajfer – od 1973 r. związany z Teatrem Żydowskim w Warszawie, gdzie gra główne role. Współpracował z wieloma wybitnymi reżyserami, takimi jak Juliusz Berger, Piotr Cieplak, Dorota Igantjew, Maja Kleczewska, Jakub Rotbaum, Monika Strzępka, Jan Szurmiej, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer, Michał Zadara. Współpracował z Teatrem Telewizji („O prawo głosu”, „Kamienica na Nalewkach”, „Dybuk”, „Niezłomny z Nazaretu”, „Proces Rudolfa Hoessa”). Zagrał również w wielu filmach – „Francuski numer”, „Dublerzy”, „Podróż Niny”, „Austeria”, „Komedianci”, „Gwiazdy na dachu” oraz serialach „Czas honoru”, „Przeprowadzki”, „Miodowe lata”, „Boża podszewka”. Jest specjalistą-konsultantem języka jidysz.

Spotkanie z Piotrem Przeniosło z Fabryki Wódek i Likierów Jakob Harberfeld Oświęcim

22.09, godz. 16:30

Gruzińska Restauracja Tiflisi

Wiśniówka? Zamkowa? A może jednak Czysta? To, który gatunek z przedwojennego portfolio Fabryki Haberfeldów wywołuje najmilsze skojarzenia, pozostawimy do rozstrzygnięcia każdemu z pełnoletnich miłośników kultury gorzelniczej. Ale o tym, jak wyglądała historia fabryki powstałej w 1804 r., która mogła pochwalić się produkcją ponad 40 gatunków wódek, likierów, rumów, whisky i starki, warto posłuchać bez względu na upodobania. Jej produkty w XIX i XX wieku cieszyły się uznaniem w całej Europie.

Korzystając z przepastnych archiwów Muzeum Fabryki Wódek i Likierów Jakoba Haberfelda w Oświęcimiu, uchylimy rąbka tajemnicy dotyczącej receptur najpopularniejszych niegdyś nalewek, tynktur i likierów, które podbijały podniebienia koneserów od Lwowa po Wiedeń.

Dziś, po ponad 80. latach, znów można się raczyć najlepszymi wódkami i likierami z reaktywowanej Fabryki Wódek i Likierów Jakoba Haberfelda, o których będzie można dowiedzieć się nieco więcej podczas spotkania z Piotrem Przeniosło – współtwórcą Muzeum Fabryki Haberfeldów.

Na spotkanie z Piotrem Przeniosło swoje gościnne i jakże przepyszne progi otwiera dla nas restauracja Tiflisi serwująca tradycyjne potrawy i napitki rodem z Gruzji.

spotkanie z Anną Bando, Sprawiedliwą wśród Narodów Świata

otwarcie wystawy

21.09, godz. 16.00

WCK Międzylesie, hol

20 września w Wawerskim Centrum Kultury odbędzie się otwarcie wyjątkowej wystawy prezentującej historie pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w czasie Zagłady.

Na wystawie pokazane są poruszające historie Polaków, którzy ryzykując życie swoje i swoich rodzin, nieśli pomoc prześladowanym Żydom. W okupowanej przez Niemców Polsce, w przeciwieństwie do krajów Europy Zachodniej, za pomoc Żydom groziła kara śmierci. Po wojnie wielu z tych bohaterów zostało uhonorowanych przez państwo Izrael tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Wystawa ukazuje losy ratujących i ratowanych w kontekście historycznym okupowanej Polski, objaśniając okoliczności i skalę udzielanej pomocy, a także motywacje kierujące Sprawiedliwymi. Przez kilka lat ekspozycja podróżowała po Europie i świecie, zdobywając uznanie m.in. w Paryżu (prezentowana w siedzibie UNESCO), Nowym Jorku, Hawanie, Melbourne, Szanghaju, Moskwie, Madrycie, Berlinie, Wilnie i Warszawie.

Podczas wernisażu wystawy będziecie Państwo mieli niebywałą okazję poznać panią Annę Stupnicką-Bando, Sprawiedliwą wśród Narodów Świata, uczestniczkę Powstania Warszawskiego, Honorową Obywatelkę Miasta Stołecznego Warszawy i mieszkankę Wawra!

Ekspozycja została przygotowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich Polin we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP.

Wydarzenie organizowane we współpracy z Muzeum Polin w Warszawie.

Kolejne wydarzenia do obejrzenia po kliknięciu w OLDER POSTS u dołu strony!!!

biesiada szabatowa z opowieściami o szabacie, pieśniami, warsztatem kulinarnym i wspólną degustacją   

spotkanie z Hanną Kossowską, Etel Szyc oraz Zofią, Czesławą i Henrykiem Rajfer

20.09, godz. 18.00

WCK Filia Falenica „Kulturoteka”, sala kulinarna

W tym roku postanowiliśmy podjąć Was przy szabatowym stole, przy którym będziemy dzielić się chałką, specjałami kuchni żydowskiej, ale także opowieściami o szabatowej tradycji i słuchać tradycyjnych żydowskich piosenek.

Święto Szabatu zaczyna się w piątek, 18 minut przed zachodem słońca, od zapalenia świec, a kończy w sobotę, niemal godzinę po zachodzie słońca, gdy na niebie pojawią się trzy gwiazdy.

Zgodnie z tradycją szabatowe świece zapali gospodyni wieczoru – Etel Szyc, dyrektor Sztetl Falenica. Tego wieczoru nie zabraknie kiduszu, błogosławieństwa chałki i historii świętowania siódmego dnia tygodnia.

Podczas spotkania dowiemy się m.in. czemu religijnym Żydom nie wolno pracować po piątkowym zachodzie słońca i czy w szabat do synagogi można zabrać torebkę? Czym szczególnym wyróżnia się szabatowa winda? Co wolno robić w szabat, a czego nie wolno ? Czemu pierwszy kęs chałki należy zanurzyć w soli? Jak robi się czulent i cymes ?

Tego uroczystego wieczoru oprócz pieśni Szalom Aleichem zabrzmią też inne pieśni szabatowe, które wykonają znakomite piosenkarki siostry Zofia i Czesława Rajfer z aktorem Teatru Żydowskiego w Warszawie, a prywatnie bratem wokalistek, Henrykiem Rajferem.

O kuchni szabatowej opowie i zapewne uchyli jednego czy dwóch rąbków tajemnicy Hanna Kossowska, edukatorka i artystka, mieszkająca na co dzień w Wawrze.

Urodzone w Polsce bliźniaczki – Czesława i Zofia Rajfer – swoją karierę artystyczną rozpoczęły w wieku 15 lat w Katowicach. Artystki przez wiele lat związane były m.in. z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk” oraz Teatrem Żydowskim w Warszawie. Występowały także jako solistki Cygańskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Roma”. Artystki od 1990 r. mieszkają w Izraelu. Występują w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji, Grecji, Niemczech i we Włoszech.

Jedne z najpopularniejszych wokalistek wykonujących piosenki żydowskie, w swoim bogatym repertuarze mają utwory w języku jidysz, hebrajskim, cygańskim, rosyjskim oraz polskim. Reprezentowały Izrael w konkursie Eurowizji, a o ich klasie może zaświadczyć występ w Paryskiej „Olimpii”. Nagrały wiele programów rozrywkowych dla telewizji izraelskiej oraz polskiej.
Znane z dużego temperamentu scenicznego piosenkarki zaprezentują podczas swojego koncertu klasyki żydowskiej piosenki, m.in.: „Baj mir bistu szejn”, „Mein yiddishe mame” czy „Lechaim”.

Henryk Rajfer – od 1973 r. związany z Teatrem Żydowskim w Warszawie, gdzie gra główne role. Współpracował z wieloma wybitnymi reżyserami, takimi jak Juliusz Berger, Piotr Cieplak, Dorota Igantjew, Maja Kleczewska, Jakub Rotbaum, Monika Strzępka, Jan Szurmiej, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer, Michał Zadara. Współpracował z Teatrem Telewizji („O prawo głosu”, „Kamienica na Nalewkach”, „Dybuk”, „Niezłomny z Nazaretu”, „Proces Rudolfa Hoessa”). Zagrał również w wielu filmach – „Francuski numer”, „Dublerzy”, „Podróż Niny”, „Austeria”, „Komedianci”, „Gwiazdy na dachu” oraz serialach „Czas honoru”, „Przeprowadzki”, „Miodowe lata”, „Boża podszewka”. Jest specjalistą-konsultantem języka jidysz.

Hanna Kossowska – malarka, edukatorka, aktorka, maszgicha (osoba sprawdzająca przestrzeganie zasad koszerności w kuchni) i animatorka kultury żydowskiej. Studiowała historię sztuki i etnografię. Od wielu lat związana jest z festiwalami: Warszawa Singera w Warszawie, Zbliżenia w Gdańsku, Kultury Żydowskiej w Krakowie i oczywiście Lubliner Festival. Prowadzi warsztaty z kaszrutu, halachy, jidyszkajtu, kabały i sztuki żydowskiej. Zajmuje się malarstwem, grafiką, projektowaniem macew oraz sztuką użytkową. W swoim dorobku ma ponad trzydzieści wystaw oraz wiele projektów kostiumów i scenografii, a jej obrazy znajdują się w kolekcjach na całym świecie.

W niedzielę o godzinie 11.00 spod WCK Filia Falenica „Kulturoteka” ruszyła rowerowa wycieczka „Wzdłuż granic falenickiego getta”, którą poprowadziła Lidia Dańko.

W WCK Filia w Radości „Kulturoteka” zaprezentowaliśmy film dokumentalny „Portrecista” (2006), w reż. Irka Dobrowolskiego.
Po projekcji spotkanie z Anną Dobrowolską, producentką i autorką książki „Byłem fotografem w Auschwitz – prawdziwa historia Wilhelma Brassego” poprowadził Chrystian Orzeszko.

O tej samej godzinie w WCK Filia Falenica „Kulturoteka”, symbolikę tradycyjnej wycinanki żydowskiej podczas warsztatów plastycznych dla młodzieży i dorosłych, objaśniała Monika Krajewska.

W sali tanecznej „Kulturoteki” warsztaty podstaw Krav Magi dla młodzieży i dorosłych poprowadził Wojtek Jeż.

Również o godzinie 16.00 w Klubie Babel, na ul. Próżnej 5 odbyło się spotkanie z autorką książki „Świdermajerowie”, Katarzyną Chudyńską-Szuchnik. Wydarzenie towarzyszące zorganizowane przez Oddział Warszawski Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.

Na zakończenie pierwszej edycji Festiwalu Sztetl Falenica zaprosiliśmy Was do falenickiej „Kulturoteki” na recital „Od serca do serca. Wiera Gran” w wykonaniu Moniki Chrząstowskiej aktorki Teatru Żydowskiego w Warszawie.
Artystce towarzyszył zespół muzyczny w składzie: Kuba Chmielarski – gitara, Bartozzi Wojciechowski – bas, Rafał Stępień – piano.

Dziękujemy za wszystkie ciepłe słowa i entuzjastyczne przyjęcie wydarzeń, którymi wypełniliśmy cztery festiwalowe dni!